APPROACH CHARTS
Chart okumak aslında detayları bilindiğinde çok zor olan bir konu değil. Genellikle Jeppesen kullanıldığı için bu küçük örnektede Jeppesen’in Adana Şakirpaşa Havaalanı rwy 05 için ILS Dme-1 chartını örnek alacağız. Bu chart yeni sisteme göre düzenlenmiş son versiyonlardandır.
Yaklaşma chartları en çok kullanılan chartlardandır. ATC’nin kapasitesine göre yapılacak uçuşlarda elbette STAR-SID ve AERODROME chartları da gerekebilir ama en lazım olanı Approach Chart’ıdır.
Chart 5 ana parçadan oluşur ve her bir parçada buraya ait değerler yer alır.
A-Meydan bilgileri ve Frekanslar;
1- Bu bölümlerde yer alan kutucuklarda Alan ile ilgili tüm telsiz frekansları verilir. İkinci sıra kutularda yaklaşmanın cinsine bağlı olarak gerekli olan yaklaşma yardımcıları frekansları ile ilgili değerler verilir. Sırasıyla ilk kutuda yer alan LOC, “localizer” anlamındadır ve pist merkez hattını betimler. IADA, Localizer’in kodu’dur. Acil durumlarda VHF bandı üzerinden dinlenildiğinde Mors alfabesi ile takip edilmesi için harflerden oluşan bir tanımlama kodu verilir. (bkz B-4)İkinci kutu pist yaklaşma hattı yönü (derecesi). Üçüncü kutu VOR üzerinden (veya başka bir marker) karar yüksekliğidir (detayı C-12’de olacak).Dördüncü kutu ILS için karar yüksekliği (detayı C-12’de olacak) Beşinci kutuda ise pist ve meydan yüksekliği yer alır.(bütün rakamlar DENİZ SEVİYESİNE-MSL- göre olup parantez içindekiler YERE GÖRE-AGL- yüksekliktir)
2- MSA-minimum sector altitude or min. safe altitude. 25nm’lik çap dahilinde yaklaşma başlarına göre minimum güvenli alçalma yüksekliğidir. Belirtilendereceler arasında kalan bölgelerde en fazla bu kadar seviyeye kadar alçalma yapılacağını gösterir. Merkez noktası burada ADA VOR’dur.
3- Missed Approach procedure: missed approach yani yaklaşmayı kaçırdıktan/iptal ettikten sonra yapılacak olan uygulama demektir. Bu kutuda yazılı olarak anlatılan uygulama haritada çizilmiş ve altında kısa tanımı tekrar yapılmıştır (Bkz.D-13) Burada en altta yazan ince satırda yer alanlar sırası ile altimetre setting yöntemi (alt set: MBàaltimetre set Milibar) , pist yüksekliği ile ilgili altimetrik değer (burada 2MB),Transition Level (by ATC, ATC tarafından belirlenecek demektir),Transition Altitude ise altimetre settinginin yapılacağı yükseklik demektir. Trans Level ve Trans Alt. Özel bir çalışma gerektirir. Meydanın barometrik basıncına göre altimetrenin ayarlancağı yükseklik demektir. Alçalırken Trans Level, tırmanırken Trans Altitude’da altimetredeki basınç set edilir.
B- Yaklaşma haritası ve bilgileri;
4- ILS-DME bilgisi; Bu kutuda ILS (instrument landing system) ile ilgili frekans ve yön bilgileri ile kode bilgisi vardır. Her ILS yaklaşmasında DME (distancemeasure equipment) yani mesafe ölçüm cihazı olmayabilir. Ama var ise bu chartın üst kısmında ve burada bilgi olarak verilir.
5- Haritalarda ILS bir yaklaşma konisi ile belirtilir ve üzerinde C-12’de verilen geçiş noktalarının izdüşüm olarak denk geldiği yerler Marker check point işareti ile belirtilmiştir. (içi boş üçgen, aslında bunlar intersection işaretidir ve içi dolu olan üçgenler mebcuri rapor noktasıdır) mesafeler ILS’den okunan DME değerine göre D ile veya check etmek için ilgili VOR istasyonuna göre verilir ve D ile verilen değerin sonuna bu eklenmiştir. (örnek: D7.5 IADA ILS’e göre D3.9 ADA aynı yerde VOR’a göre olan mesafedir)
6- Bazı meydanlarda belirlenmiş yaklaşma usulleri vardır. Cinsine göre race track, Tear Drop veya Procedure Turn adları anılırlar. Race track meydan üzerinde belirlenen bir noktadan başlayan bir holding paternine benzer ve paternin meydana dönen inbound bacağı piste yaklaşma hattıdır. Alçalmada bu holding paterninin bacaklarında verilen değere göre yapılır. Procedure Turn, Meydan üzerindeki bir noktadan piste outbound olarak uzaklaşarak belirli bir noktada sola/sağa yapılan 30/45 derecelik dönüşleri takiben yaklaşma bacağını kesecek açıyı verecek 180 derecelik bir dönüş ile intercept olunan yaklaşma yöntemidir. Kısaca iniş hattının üzerinde ters taraf doğru uçuşu takiben yapılan bir sıra dönüş ile tekrar aynı rotada bu sefer inbound olarak yayınlanmış yaklaşma yöntemine göre piste merkez hattına oturmaktan ibarettir. Bu bacaklar uçulurken alçalma işleri yapılır ve speed restrictionları (sürat tahditi) vardır. Bizim Chartımızda yer alan Tear Drop usulünde ise meydan üzerindeki bir noktadan itibaren yapılan bir uzaklaşma başını takiben belirlenmiş bir noktadan yapılacak 2 dakika dönüş açısı ile pist merkez hattına oturmak için yapılan dönüşten ibarettir. Burada mutlaka iki tane uzaklaşma başı vardır. Bunlar uçak tiplerine göre belirlenmiş gruplara göre belirlenir. CAT A&B ile CAT C&D. Kıstaslar kabaca uçakların büyüklük, ağırlık ve süratlerine göre belirlenir ve bu da uçağın dönüş açısını belirler. Hız tahditi yine aynı yerde özel bir kutuda belirtilir. Örn: MAX IAS 185KNTàmaksimum IAS(indicated air speed-sürat saatinde okunan hız) 185knt
7- VOR bilgi kutusu; Her Vor istasyonu için bu bilgi kutusu yer alır. Kutunun üzerinde VOR’un adı, içinde frekansı, mors kodu, harf kodu yer alır. Kutunu sol üst köşesindeki D VOR’un distance özelliği yani DME özelliği olduğunu belirtir. Bazı VOR istasyonları yanı zamanda iletişim içinde kullanılabilir. Bu durumda burada başka harflerde yer alabilir. R: receive, sadece alıcı, T:transmit sadece gönderici anlamına gelir.
8- Missed Approach uçuş bacağı; hem A-3’de hem de D-13’de anlatılan missed aprroach’un nasıl yapılacağını harita üzerinde izdüşüm olarak gösterir. Bunun amacı dönüş noktalarını görebilmek içindir. Yükseklik bilgileri yazılı olarak verilir.
9- Holding Pattern; belkide bilinmesi gereken en önemli şeylerden biridir. Hemen hemen her an karşınıza çıkabilir. Holding yani bekleme paterni birbrine paralel iki bacaktan ve bunları bağlayan dönüşlerden oluşur. Bekleme mutlaka belirlenmiş bir yerde yapılır. Belirlenen noktalar , yapılacak beklemenin başlangıcı veya dönüş noktasını veya giriş çıkış noktasını belirler. Mutlaka uzaklaşma ve yaklaşma başı verilir. Bekleme paternlerine giriş için yaklaşma yönüne göre özel yöntemler vardır. Ama temel kural haritada verilen plana göre doğru noktada girişi yapıp doğru başlarda uzaklaşma ve dönüş noktasında diğer bacağa dönmektir. Giriş noktası belli ama dönüş noktası belli değil ise, dönüş noktası belirsiz olan bacakta minimum 1 dakikalık bir uçuş yapılır. Dikkat edilmesi gereken şey sürattir ve 250knt’ın üzerinde olması tavsiye edilmez. Bekleme patern bilgisi içinde mutlaka bekleme yapılacak olan yükseklik verilmiştir ve bu değerin altına inilemez. Buradaki haritada ADA Vor’dan yapılan girişi takiben 026 uzaklaşma başı ile dönüş noktası ADA Ndb’dir. Buradan yapılacak sola 206 derecelik dönüş ile tekrar ADA Vor’a inbound olunur ve artık ADA Vor’u 204 veya 217 derecelik başlardan biri ile terk edip son yaklaşma dönüşü noktasına gidebilirsiniz.
10- NDB bilgi kutusu; NDB ile ilgili verilen bilgiler yer alır. En basit seyrüsefer yardımcı cihazıdır. Sadece yön bilgisi verir.
11- Obstacle bilgileri; obstacle meydan etrafında buluna dikkat edilmesi gereken özel engellerdir. Kule, bina, petrol kulesi, ağaç vb gibi tanımlamaları vardır ve mutlaka yükseklik bilgisi verilir.
C- Alçalma Profili Bilgileri;
12- Burada verilen değerler haritada gösterilen izdüşümlerin alçalma profilindeki karşılıklarıdır. 3000ft’de yapılan beklemeyi takiben 217veya 204 derece ile D8.0 Ada’ya kadar yapılan uçuşta 2500ft’e alçalma yapılır. D8.0’da yapılan dönüş ile 050 derecede son yaklaşma bacağına oturulur. D7.5IADA(D3.9 ADA)’da Glide Path’e uygun olarak alçalmaya başlanır. Şimdi burada bir çok farklı bilgi var. Önce LOC1210’(1156) ile GS
D-Ground speed/vario ;
13- Bu scala da üstte yer alan değerler uçağın ground speed’i yani yer hızıdır. ILS/GS 3 derecelik açı ve LOC alçalma derecesi %5.2 (bu piste göre olan değerler) ile sürate göre alçalma varyosunu yer aldığı bir tablodur. Yani 70 knt ile yaklaşıyorsanız varyo 377 feet/min. olmalı gibi. Alt satırdaki ifade MAP at D0.6IADA/D3.0ADA, missed approach point D0.6 IADA veya D3.0 ADA Vor mesafesindedir anlamına gelir. HIALS bir yaklaşma ışıkları biçimidir. Buna benzer bir çok çeşidi vardır. Buradaki high intensive approach light system yani yüksek kefasetli(hassasiyetli)yaklaşma ışığı sistemi anlamına gelir. Alttaki işaret pist ışıklarının diziliş sistemini (burada Calvert sistemi gösterilmiştir-daralan ışık sistemi üçgen-) PAPI’lerde precision approach path indicator anlamına gelen ışıklı alçalma sisteminin olduğu anlamına gelir. VASI olduğunda burada vasi ve vasi cinsi ile ilgili bilgiler verilir. Son iki kutu ise missed approach’un en kısa anlamda anlatılış biçimi; R-051 ADA(112.7) doğrultusunda 1000ft’e tırman.
E-Minimalar;
14- En zor kullanılan bölüm burasıdır. Sol bölüm normal yaklaşma ile cihazların devre dışı kalmasında kullanılacak minimum alçalma seviyelerini gösterir. Sol taraf ILS ile ilgilidir. Normal DA desicion altitude –son karar yüksekliği verilir. Alttaki kutucuklarda ise sol taraftaki uçak tipine tekabül eden pist görüş mesafesi RVR (runway visual range) değerleridir. Full her şey çalışırsa minimum, ALS out yaklaşma ışıkları gittiği takdirdeki minimum değerdir. LOC (GS out) ise pist merkez hattına oturmuş ama alçalma bilgisi yani glide slope ‘un çalışmadığı durumda ki, minimum değerlerdir.
15- Circle to land ise meydan turu için gerekli olan minimum görüş değerleridir. Örneğin burada Meydanın güneyi önerilmiyor. Sol kolonda yer alan maximum sürate göre A categorisindeki bir uçak için MDA(H) 1200ft –minimum descent altitude- ve visibility 1500mt’dir-görüş mesafesi-.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder